معرفی برخی از آثار الگومند برای طلاب گروه تاریخ اهلبیت ع در چگونگی استفاده از « قاعده ارجاع روایات سیره به قران»

معرفی برخی از آثار الگومند برای طلاب گروه تاریخ اهلبیت ع در چگونگی استفاده از « قاعده ارجاع روایات سیره به قران»

دکتر علی موسی عرفانی

عرض روایات بر قران به عنوان مهمترین معیار نقد متن حدیث به فرمان خود پیامبر اعظم ص و أئمه‌ اطهارع از آغاز مورد تأئید قرار گرفته و در علم اصول نیز این مسئله مورد توجه واقع شده است، اما در سیره، این مسئله تازه ذهن پژوهشگران معاصر را به خود مشغول نموده و تنها در سیره نبوی تلاشهای شروع شده است که از باب الگو و سرمشقی برای ادامه کار، می توان بدانها توجه کرد، کتاب های زیر از جمله برخی از نمونه های این سبک نوشتاری است
1- سیره نبوی «منطق عملی» مصطفی دلشاد تهرانی.
این اثر سه جلدی در سال 1385 به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در حوزۀ پیامبر شناسی برگزیده شد؛ سیره نبوی در واقع مجموعه أصولی بر گرفته از قران در بیان رسم و راه زندگی پیامبر اکرم است و هر جلد آن به ترتیب شامل سیرۀ فردی، اجتماعی و مدیریتی پیامبر مکرم اسلام می‌باشد، پیوند مسائل سیره با آیات قران و جامع نگری را می‌توان به عنوان مهمترین ویژگی این أثر به شمار آورد که الگوی مناسبی برای مطالعۀ سیره برای آیندگان می‌باشد.
2- الصحیح من سیره النبی الأعظم ص
اثری ماندگار از سید جعفر مرتضی عاملی است که به تدریج پس از چاپ تک جلدی ها در سال 1426ق انتشارات دار الحدیث قم دورۀ 35 جلدی آن را منتشر کرد، نگاه نقادانۀ نویسنده به روایات و نقل‌های فراوان راجع به تاریخ زندگی پیامبر گرامی اسلام‌ص موجب گردید که ایشان با تعیین معیار‌های شناخت اخبار به نقد و ارزیابی آن از وجوه و جنبه‌های متعدد بپردازد، در این مسیر بهره گیری از آیات قران به عنوان دقیق ترین میزان شناخت گزارش‌های درست از نادرست مورد توجه ویژه قرار گرفته است، چنانچه به گفتۀ مترجم، نویسنده مجموعا از 500 آیه قران در تشخیص احادیث و نقل‌های صحیح از ضعیف استفاده کرده است،، براین اساس، کتاب الصحیح در چگونگی تحلیل گزارش‌ها در سایۀ قران، مشعلی برای راه پویان این مسیر قرارگیرد.
3- موسوعه التاریخ الاسلامی
أثری از شیخ محمد هادی یوسفی غروی است که به بررسی تاریخ زندگی پیامبر گرامی اسلام همراه با تاریخ نزول آیات قران و تشریعات اسلامی می‌پردازد، این استاد حوزۀ تاریخ و سیره در مقدمۀ کتاب موسوعه التاریخ، سه روش مهم « عرضه به عقل سلیم، نص قرانی و محکمات سنت» را معیار دست‌یابی به تاریخ صحیح پیامبر اکرم دانسته و در انتخاب نقل درست، بسیار به آیات قران تمسک جسته است، ایشان از آغاز با این نگاه دست به قلم شده است که نقل های موجود راجع به زندگی نبی مکرم اسلام را در سایۀ تاریخی که از شأن نزول آیات و ترتیب نزول سوره‌ها بدست می‌آید، تلفیق دهد.
4- سیره نویسان و قران، منصور داداش نژاد
کتابی است که در آن از روند مراجعه به قران در مطالعات مربوط به سیرۀنبوی بررسی و پیگیری شده و افزائش و گسترش مراجعه به قران توسط سیره نویسان از لحاظ کمیت و کیفیت نشان داده شده است، نویسنده به دلیل داشتن سه ویژگی «قدمت، اعتبار و هم عصر بودن قران با حوادث زمان پیامبرص و همچنین بخاطر سفارش آنحضرت مبنی بر پذیرش اخبار سازگار با قران کریم» آنرا منبعی مطمئن برای سییرۀ نبوی می‌داند و نگاشته‌های برخی از سیره نویسان را با استناد به آیات قرانی بررسی نموده است.
5- درآمدی بر سیرۀ اهلبیت ع، حسین عبد المحمدی
این کتاب در موضوع سیرۀ عبادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی امامان معصوم‌ع در سال 1390ش به چاپ رسیده و مشتمل بر دو بخش است، بخش نخست تحت عنوان مبانی و مبادی سیرۀ اهلبیت‌ع، به بیان قواعد و ضوابط بررسی اخبار سیره پرداخته و هماهنگی آن با موازینی مانند قران، سنت قطعیه، عقل و خرد را از شرائط اولیۀ پذیرش گزارش‌های سیره دانسته است، اما بخش دوم آن تحت عنوان «أصول برجسته در سیره اهل بیت‌ع» به معرفی برخی از أصول سیرۀ عبادی، سیاسی، و فرهنگی اجتماعی اهلبیت‌ع اختصاص دارد.